ATIS – Automatic Terminal Information Service

Opublikowane przez AskeF w dniu 24 stycznia, 201924 stycznia, 2019

(Fot. Askef.pl)

Na pewno każdy z Was kiedyś zetknął się z ATIS – Automatic Terminal Information Service. Dziś zmierzymy się z poszczególnymi elementami tego serwisu udostępnianego w sposób automatyczny na lotniskach kontrolowanych. ATIS może być rozsyłany radiowo w postaci powtarzalnej, automatycznej informacji głosowej, bądź poprzez data link (o ile samolot jest wyposażony w odpowiedni odbiornik). Mało kto wie również, że ATIS można odsłuchać dzwoniąc pod wybrany numer dla danego lotniska. Ale o tym za chwilę.

1. Zawartość głosowego przekazu ATIS

Przekaz ATIS składa się zwykle z następujących części:

• nazwy lotniska,
• określenia czy informacja dotyczy przylotów czy odlotów,
• identyfikatora informacji (wyrażonej w postaci litery w alfabecie fonetycznym ICAO)
• czasu obserwacji (UTC),
• spodziewanego typu podejścia,
• pasa w użyciu,
• stanu nawierzchni pasa wraz z warunkami hamowania,
• czasu oczekiwania (jeśli dotyczy),
• poziomu przejściowego,
• innych istotnych informacji,
• kierunku wiatru (magnetycznego) i jego prędkości,
  • włącznie z istotnymi odchyłkami, oraz dodatkowymi informacjami w podziale na poszczególne sekcje pasa (o ile taka informacja jest dostępna),
• widoczności wzdłuż drogi startowej lub Runway Visual Range (jeśli dostępne),
• bieżącej pogody,
• chmur poniżej 1500m (5000 ft) lub poniżej minimalnej wysokości sektorowej (Minimum Sector Altitude – MSA), w zależności od tego co jest wyższe; chmur CB; a jeśli niebo jest całkowicie przesłonięte, widoczności pionowej (o ile dostępna),
• temperatury powietrza,
• temperatury punktu rosy,
• ustawienia wysokościomierza (bieżące ciśnienie QNH),
• innych dostępnych informacji dotyczących zjawisk atmosferycznych na podejściu, albo podczas wznoszenia jak np. windshear, czy innych bieżących informacji o znaczeniu operacyjnym,
• prognozy trendu (jeśli dostępna),
• innych instrukcji ATIS.

Głosowy ATIS najcześciej jest transmitowany na dedykowanej częstotliwości VHF dla lotniska kontrolowanego lub czasem jako „składowa” głosowa pomocy radionawigacyjnej VOR (ang. VHF Omnidirectional Radio Range). Dodatkowo, w przypadku zatłoczonych lotnisk możemy spotkać się z  oddzielnymi ATIS’ami dla odlotów i przylotów. Przyjmuje się, że nowa informacja jest podawana, jeśli nastąpiła znacząca zmiana, a cały komunikat nie powinien trwać dłużej niż 30 sekund.

2. Zastosowanie i wykorzystanie ATIS

Najważniejszym elementem informacji ATIS jest jego identyfikator wyrażony w międzynarodowym kodzie fonetycznym ICAO. W przypadku startu z lotniska kontrolowanego lub wlotu w przestrzeń kontrolowaną jest to podstawowy element używany podczas kontaktu z służbami ATC. Jeśli pilot raportuje chęć odlotu lub wlotu do CTR, wraz z kodem ATIS kontroler otrzymuje potwierdzenie o odczytaniu bieżącej informacji przez pilota. I tylko w przypadku, jeśli nastąpiły jakieś zmiany w stosunku do ostatniego ATIS’u, kontroler przekazuje taką aktualizację pilotowi. ATIS stanowi więc podstawowy element informacyjny w kontaktach ze służbami kontroli ruchu lotniczego. Jednocześnie skraca przy tym i upraszcza komunikację zmniejszając obciążenie pilotów i kontrolerów.

3. Praktyczne przykłady informacji ATIS

Jak wspomniałem wcześniej, oprócz dostępności w transmisji radiowej, ATIS można również odsłuchać telefonicznie. Dla Pyrzowic będzie to numer 22 574 78 57‬, podczas gdy dla Warszawy: 22 574 59 57. Zacznijmy od prostszego przykładu – ATIS EPKT:

• This is Katowice information Romeo
• Time: 16:55
• Expected arrival: RNAV approach for runway 09
• Transition Level: 80
• Wind: 090 degrees, 15 knots
• Visibility: touchdown zone 10 km or more
• Weather: light snow
• Clouds: overcast 1200 ft
• Temperature: minus 5
• Dew point: minus 8
• QNH: 1005
• Delivery
• Runway report – ground estimated friction: good
• End of information Romeo

I trochę bardziej skomplikowany przykład z naszego stołecznego lotniska:

• This is Warsaw information Bravo
• Time: 17:00
• Expected arrival: ILS approach for runway 11
• Transition Level: 80
• Departure runway: 15
• Wind: 060 degrees, 12 knots
• Weather: CAVOK
• Temperature: minus 5
• Dew point: minus 9
• QNH: 1009
• NOSIG
• When airborne contact approach 128.805
• Runway report – runway 15: runway damp, breaking action – good
• Runway report – runway 11: first part damp, second part damp, third part damp, breaking action first part good, second part good, third part good
• End of information Bravo

Jak widać na powyższych dwu przykładach nie wszystkie informacje są podawane w ustalonej kolejności i nie zawsze mieści się to w 30 sekundach. Nie mniej jednak, wszystko co istotne z operacyjnego punktu widzenia (pas w użyciu, QNH, wiatr, widoczność), jest zawarte.

Z drugiej strony jakość przekazywanej informacji nie jest specjalnie rewelacyjna. Zwykle muszę przesłuchać ATIS dwukrotnie, żeby zrozumieć większość podawanych danych. Choć czasem też się zdarza, że nawet dwukrotne przesłuchanie nie rozwiewa moich wątpliwości. Weźmy na przykład takie lotnisko w Bostonie (USA):

• Boston Logan Airport ATIS information Tango
• 13:54 ZULU
• Wind: 220 28 gusts 37
• Visibility: 5 (w przeciwieństwie do Europy jednostką są tutaj mile lądowe)
• Mist
• Ceiling: 1500 overcast
• Temperature: 13
• Dew point: 10
• Altimeter: 29.66 (w mmHg)
• …coś, co jest dla mnie zupełnie niezrozumiałe 😉
• ILS runway 22L approach in use
• Departing runway: 22R
• All aircraft read Mike hold short instruction on assigned altitude
• Runway stand-in lights are in use
• Windshear livery in an effect
• Heavy bird activity in the area
• …
• Weather information on Boston Logan Airport area available on … or flight service station frequency
• Numerous construction cranes in Boston area and in vicinity of Logan Airport
• All surfaces: wet
• Runway 22L condition code 5 5 5 …(każda cyfra odnosi się do 1/3 części pasa; 5 oznacza mokry pas)
• All airfield surfaces markings partially obscured by snow
• All surfaces covered with compacted snow
• Advise with initial contact
• You have information Tango

Jak widać w tym przypadku nasi koledzy zza wielkiej wody pojechali po bandzie i ATIS ma ponad 1,5 minuty. W dodatku mimo kilkukrotnego przesłuchania, mam w dalszym ciągu białe plamy, których nijak nie mogę przyporządkować. Ale być może nie powinienem się dziwić, skoro KBOS ma w sumie 6 pasów.

Informacje dodatkowe

1. ATIS w Polsce – częstotliwości radiowe i numery telefonów
2. Pełna informacja dotycząca Voice-ATIS dostępna jest również ICAO Annex 11, Chapter 4, Section 4.3
3. Dodatkowe informacje dotyczące ATIS, METAR, TAF i innych dostępne również na skybrary.aero